Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle Afyonkarahisar Müze Müdürlüğü uyumunda Selçuk Üniversitesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özdemir Koçak’ın bilimsel danışmanlığında 2020’de başlayan Üçhöyük kurtarma hafriyatı, bu yıl Cumhurbaşkanlığı kararıyla olağan hafriyat statüsüne alındı.
Selçuk Üniversitesi Rektörlüğü, Bolvadin Kaymakamlığı ve belediyenin takviyesiyle süren hafriyat çalışmalarına, Türkiye’deki üniversitelerden 48 akademisyen ile Japonya’nın Rikkyo ve Hirosaki üniversitesinden gelen arkeologlar Prof. Dr. Satoshi Urano, Prof. Dr. Yukinori Fukatsu ve Prof. Dr. Naoto Koiwa’da katılıyor.
Türk ve Japon bilim insanları, bu yıl çalışmaya başladıkları Üçhöyük mevkisindeki hafriyatta ve buluntuların tasnif ve değerlendirilmesinde birlikte çalışıyor.
“Japon bilim insanlarıyla uzun yıllar burada birlikte olacağız”
Koçak, Eber Gölü ile Akarçay Irmağı’nın birleştiği yaklaşık 50 hektarlık Üçhöyük hafriyat alanının Tunç Çağı’nda iskan edilmiş Anadolu ve Doğu Akdeniz’deki en büyük yerleşkelerden olduğunu söyledi.
Bilim insanlarının son yıllarda yapılan çalışmalarda bu yerleşmenin Milattan Evvel 2350 yılı civarında Akad Krallığıyla ilgili yazılı evraklarda ismi geçen Puruşhanda ile tıpkı yer olması üzerinde durduğunu aktaran Koçak, “Bu evraklarda Akad Hükümdarı Sargon’un, tüccarın talebi üzerine Puruşhanda kentine ani bir baskın yaptığı, kenti ele geçirdiği ve sur duvarlarına kendisinin ve Puruşhanda hükümdarının tasvirlerini yaptırdığı anlatılır.
Bu dokümanlarda ismi geçen kent ile Üçhöyüğün birebir yerler olduğu kanıtlamaya çalışıyoruz. Bu kent, M.Ö. 2000 yılı civarında Anadolu’daki ticari tertibi yöneten değerli bir pazar yeri pozisyonundadır. Kazılarımızda M.Ö. 2300 ilişkin mühürlere ulaştık. Tanımlamalar ve dokümanlar Puruşhanda’nın burası olduğunu işaret ediyor. Elimizdeki bilgiler şimdiden bunu desteklemektedir” sözünü kullandı.
Alanın “Puruşhanda Kenti” olabileceği argümanlarıyla çalışmalarını örtüştürmeye çalıştıklarını belirten Koçak, şunları kaydetti:
“Cumhurbaşkanlığı müsaadeli hafriyat statüsüne alınmamız, bizi daha da farklı bir çalışma tekniğine itti. Grubumuz genişleyerek 51 bilim heyetine ulaştı. Çalışmalarımızda 15 bilim alanından akademisyenler var. Türkiye’den 15, Japonya’dan da 2 üniversite buraya dahil oldu. Geçen yıl, Türkiye’de çalışan bir Japon takımla tanıştık. Onlarla Üçhöyük hafriyatı ilgili çalışma yapabileceğimiz tarafında fikir birliğine vardık. Onlar da bu yıl takımımıza dahil olarak bizi güçlendirdi.”
Koçak, süreç içinde Japonya’dan farklı branşlardan yeni akademisyenlerin çalışmalara dahil olarak eski kenti birlikte ortaya çıkaracaklarını vurguladı.
Üçhöyük’te 4 yıldır sürdürdükleri hafriyatlarda elde ettikleri arkeolojik materyaller ve buluntuların, kendilerine buranın evvelce değerli bir yerleşim olduğu istikametinde datalar verdiğini belirten Koçak, şöyle konuştu:
“Üçhöyük yerleşiminin aşikâr kısımlarında Demir Çağı, Helenistik ve Roma devirlerine ilişkin buluntular var. Japon arkeologlarımız da çoklukla bu mevzularda çalışacaklar. Birlikte bu devirlerin, hafriyat alanının hangi tarafa yöneldiği doğrultusunda değerlendirmeler yapacağız. Birebir buluntular üzerinde yorumlar yapıyoruz. Ekseriyetle bir birimizi takviyeler nitelikte değerlendirmeler yapıyoruz. Geçen gün, bölgedeki yolların nasıl değişim gösterdiğini tartıştık. Bu yıl, yaklaşık bir ay birlikte çalışacağız. Önümüzdeki yıllarda birbirimizi daha da yakından tanıdıkça daha farklı iş birlikleri de ortaya çıkacaktır. Japon bilim insanlarıyla uzun yıllar burada birlikte olacağız.”
“Japonya hükümetinden bir fon getirmeye çalışacağız”
Arkeologlardan Prof. Dr. Satoshi Urano da Türkiye’de Antalya ve Muğla’daki hafriyat çalışmalarında yer aldığını lisana getirdi.
Kazı liderinin daveti üzerine Afyonkarahisar’daki Üçhöyük kazısına dahil olduklarına değinen Satoshi Urano, “Bu alan, Akarçay Havzası’nın en kıymetli yeridir. Buranın etrafındaki alanlarda çok fazla arkeolojik yerleşimler var. Biz buradaki çalışmalarımız için Japonya hükümetinden bir fon getirmeye çalışacağız. Şayet bu fonu almayı başarırsak, buraya öğrenci getirebileceğiz. Burada birlikte çalışmak hepimizi çok memnun edecek ayrıyeten bu yıl burada bir akademik makalenin ön raporunu da hazırlıyoruz” tabirini kullandı.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Şube Müdürü Mevlüt Üyümez ise Üçhöyük’teki hafriyat çalışmalarının Türkiye ile Japonya’dan çok iştirakli bilim heyetiyle dünya ve Anadolu arkeolojisine katkı sağlanacağını lisana getirdi.